Nemjerljiva šteta
51

Bandama širom EU na meti su biblioteke: Imaju jednostavan, ali sofisticiran modus operandi krađe knjiga

S. Š.
Foto: Europol
Foto: Europol
Europol je prije nekoliko dana proveo akciju koja je rezultirala hapšenjem četvorice Gruzijaca osumnjičenih za krađu antičkih i rijetkih knjiga iz biblioteka širom Evrope.

Smatra se da je kriminalna grupa ukupno odgovorna za krađu najmanje 170 knjiga, uzrokujući finansijsku štetu u iznosu od oko 2.500.000 eura i nemjerljivu imovinsku štetu društvu.

Neki od ovih ukradenih historijskih artefakata prodati su putem aukcijskih kuća u Sankt Peterburgu i Moskvi, što ih je praktično učinilo nepovratnim. Uoči dana akcije, tri osumnjičena su uhapšena u Estoniji, Francuskoj i Litvaniji, dok su još dva osumnjičena pod sudskim nadzorom u Francuskoj.

Preko 100 službenika za provođenje zakona bilo je raspoređeno na dan akcije u Gruziji i Latviji, pretražujući ukupno 27 lokacija. Pored hapšenja četvorice osumnjičenih, policajci su na licu mjesta obezbijedili preko 150 knjiga kako bi se utvrdilo njihovo porijeklo. Jedna od knjiga koje su kriminalci ukrali u Francuskoj već je mogla biti vraćena.

Detaljno razrađen plan

Tokom 2022. i 2023. godine, kriminalna grupa je uspjela da ukrade rijetke knjige iz nacionalnih i historijskih biblioteka u Češkoj, Estoniji, Finskoj, Francuskoj, Njemačkoj, Latviji, Litvaniji, Poljskoj i Švicarskoj. Lopovi bi ciljali na rijetke knjige uglavnom ruskih pisaca, kao što su prva izdanja autora poput Aleksandra Puškina ili Nikolaja Gogolja.

Foto: Europol
Foto: Europol

Prilikom posjete bibliotekama, lopovi bi tražili da lično provjere starinske knjige, interesujući se za specifičnosti. Tom prilikom bi pomno mjerili knjige i fotografisali prije nego što bi ih vratili. Nekoliko dana, sedmica ili mjeseci kasnije, počinioci bi se vraćali i tražili pristup istim knjigama, ovaj put vraćajući krivotvorene verzije. Stručnjaci su utvrdili da su kopije bile izuzetnog kvaliteta.

U drugim slučajevima, počinioci su se oslanjali na grublji pristup i jednostavno provaljivali u biblioteke. Pripremajući se za krađu, obično bi posjećivali biblioteke i istraživali knjige koje su kasnije ukrali.

Međunarodni napori u borbi protiv krađe kulturnih dobara

Međunarodna istraga zaživjela je nakon što je Francuska poslala poruku SIENA Europolu, što je natjeralo druge partnere da potvrde da su identificirali slične modi operandi na svojim teritorijama. Uz izvještaje o krađi rijetkih i istorijskih knjiga širom Evrope, Europol je olakšao razmjenu informacija između pogođenih zemalja i pomogao u identifikaciji glavnih osumnjičenih, od kojih su trojica brzo uhapšena.

Europolova analiza o ovom slučaju pomogla je da se stvore veze, identifikuju tragovi, pa čak i otkrije krađa koja još nije otkrivena. Razvijajući ovu istragu od samog početka, stručnjaci Europola su se obratili organima za provođenje zakona u pogođenim zemljama kako bi registrovali ukradene antikvitete u relevantnim bazama podataka. Uoči dana akcije održana su dva operativna sastanka u sjedištu Europola u Hagu, Holandija.

U Gruziji su vlasti otvorile istragu da identifikuju i lociraju nekoliko članova organizovane kriminalne grupe. Uz podršku i finansiranje Eurojusta, formiran je zajednički istražni tim koji uključuje Francusku, Gruziju, Litvaniju, Poljsku, Švicarsku, kao i Europol. Na dan akcije u Eurojustu je uspostavljen koordinacioni centar.